پیش‌زمینه بحران در شهر پاراچنار

منطقه کُرَم، واقع در استان خیبر پختونخوا، طی سال جاری شاهد موجی از درگیری‌های فرقه‌ای بوده است که جان بیش از ۲۰۰ نفر را گرفته و زندگی هزاران نفر را به بحران کشانده است. این درگیری‌ها از آذر ماه امسال آغاز شد، زمانی که کاروانی متعلق به پیروان مکتب فکری شیعه که از شهر پارچنار به سمت پیشاور در حرکت بود مورد حمله قرار گرفت و منجر به کشته شدن بیش از ۵۰ نفر از جمله کودکان و بانوان شد. این حمله باعث شعله‌ور شدن درگیری‌های گسترده‌ای میان قبایل شیعه و سنی شد و امنیت منطقه را به خطر انداخت.

مسدود شدن جاده‌های ارتباطی به مرکز منطقه کُرَم، یعنی پاراچنار، بحران را دوچندان کرده است. این انسداد که بیش از دو ماه ادامه دارد، باعث قطع تأمین دارو، غذا و سایر اقلام ضروری شده و مردم منطقه پاراچنار را با چالش‌های جدی مواجه کرده است.

شهر پاراچنار

منطقه کرم، که تقریباً ۸۰۰ هزار نفر جمعیت دارد، از جنوب (خوست)، غرب (پکتیکا) و شمال (ننگرهار) با افغانستان هم‌مرز است و از شرق با منطقه اورکزی پاکستان هم‌مرز می‌باشد. این منطقه به سه بخش تقسیم می‌شود: کرم بالا، کرم مرکزی و کرم زیرین. شهر پاراچنار در کرم بالا واقع شده و اکثریت جمعیت آن پیروان مکتب شیعه هستند. بیشتر جمعیت پاراچنار از قبایل طوری و بنگش تشکیل شده است، در حالی که در کوه‌های اطراف این دره، قبایل سنی زندگی می‌کنند.

پاراچنار زمانی به عنوان "دره‌ای بهشتی" شناخته می‌شد، اما شرایط سخت سال‌های اخیر به زیرساخت‌های آن آسیب‌های جدی وارد کرده است. دخالت گروه‌های افراطی باعث تشدید اختلافات قبیله‌ای شده و این اختلافات گاه به نزاع‌های بزرگ تبدیل شده‌اند. تغییرات اجتماعی و جمعیتی در طول سال‌ها، مانند انقلاب اسلامی ایران، ورود پناهندگان سنی افغان، و انتقال سلاح‌ها در زمان جهاد افغانستان، از جمله عواملی بوده‌اند که به افزایش خشونت‌های فرقه‌ای در منطقه کمک کرده‌اند.

هر چند سال یک بار، چنین حوادثی در این منطقه رخ می‌دهد و مرکز اصلی این درگیری‌ها معمولاً پاراچنار است. از جمله وقایع مهم، خشونت‌های سال ۲۰۰۷ بود که در آن بیش از ۳ هزار نفر کشته شدند و حدود ۵۰ روستا به آتش کشیده شدند. این درگیری‌ها باعث آوارگی صدها نفر از ساکنان شد.

در گفت‌وگو با روزنامه دان، ملک محمود علی جان، یکی از اعضای کمیته صلح کرم، توضیح داد که اختلافات بر سر زمین در منطقه رایج بوده و دولت در سال گذشته کمیسیونی برای حل این مشکلات تأسیس کرد. اما به گفته او، "متأسفانه مسئولان این کمیسیون نتوانستند وظایف خود را به درستی انجام دهند و منطقه را ترک کردند. در نهایت، اختلافات قبیله‌ای طولانی‌مدت بر سر تقسیم آب، قطع درختان و دسترسی به جاده‌ها به اختلافات فرقه‌ای تبدیل شد."

درگیری‌های اخیر که از مرداد ماه سال جاری بر سر اختلافات زمین آغاز شد، در عرض چند ساعت رنگ و بوی فرقه‌ای گرفت. پیام‌های تحریک‌آمیز در شبکه‌های اجتماعی مانند واتساپ و فیسبوک منتشر شد که در آن‌ها دعوت به "جهاد" داده می‌شد. همچنین از بلندگوها اعلامیه‌های مشابهی پخش شد.

به زودی، "افراد غیرمحلی" نیز وارد این درگیری‌ها شدند و روستاهای اطراف مانند پیوار، تنگی، بالش‌خیل، کُهر کَلی، مقبل، کنج علی‌زئی، پارا چمکنی، و کرمان نیز به این خشونت‌ها پیوستند. با شدت گرفتن درگیری‌ها، جاده اصلی پاراچنار مسدود شد که باعث مشکلات زیادی برای ساکنان شهر پاراچنار شد. در حالیکه تاجران منطقه کرم گفتند که بسته شدن جاده‌ها به آن‌ها نیز خسارات سنگینی وارد کرده و کمبود دارو و مواد غذایی نیز در منطقه ایجاد شده است.

وضعیت انسانی در پاراچنار

به گزارش دکتر سید میر حسن جان، مدیر بیمارستان مرکزی پاراچنار، طی دو ماه گذشته به دلیل نبود دارو و امکانات پزشکی، بیش از ۱۰۰ کودک جان خود را از دست داده‌اند. وی اعلام کرد که بسته بودن جاده‌ها، تأمین دارو و اکسیژن را به کلی مختل کرده و بیماران وخیم را از انتقال به بیمارستان‌های بزرگ‌تر محروم کرده است. همچنین، کمبود گاز و چوب در سرمای شدید زمستانی، مردم را از گرم کردن خانه‌ها و تهیه غذا عاجز کرده است.

علاوه بر این، مواد غذایی ضروری همچون گوشت مرغ، تخم‌مرغ، شکر، روغن، عدس، شیر خشک و مواد غذایی کودکان در بازارهای پاراچنار به کلی نایاب شده‌اند. تنها سبزیجات محلی در دسترس مردم است که کفاف نیازهای آنان را نمی‌دهد. این وضعیت، زندگی روزمره مردم منطقه را به بحرانی بی‌سابقه کشانده است.

اعتراضات سراسری در پاکستان

در واکنش به این بحران، مجلس وحدت مسلمین و سازمان دانشجویان امامیه تحصن‌ها و اعتراضات گسترده‌ای را در سراسر پاکستان آغاز کرده‌اند. این اعتراضات با هدف جلب توجه مسئولان به مشکلات مردم پاراچنار و فشار بر دولت برای بازگشایی راه‌های منطقه کرم صورت می‌گیرد.

اعتراضات در لاهور

در لاهور، تجمع اعتراضی بزرگی مقابل باشگاه مطبوعات برگزار شد که در آن، تعداد زیادی از اعضای مجلس وحدت مسلمین، سازمان دانشجویان امامیه، زنان و شهروندان شرکت کردند. معترضان با شعارهای کوبنده، همبستگی خود را با خانواده‌های قربانیان حوادث پاراچنار اعلام کردند. این تجمع به رهبری علامه سید علی اکبر کاظمی، رئیس مجلس وحدت مسلمین پنجاب، انجام شد و به یک تحصن مداوم تبدیل گردید.

در این تحصن، نماز جماعت مغربین نیز به صورت دسته‌جمعی در مقابل باشگاه مطبوعات ادا شد. علامه کاظمی اعلام کرد که این تحصن‌ها به دستور علامه راجه ناصر عباس جعفری، رئیس مجلس وحدت مسلمین پاکستان، در سراسر کشور آغاز شده و تا زمانی که مطالبات مردم پاراچنار برآورده نشود، ادامه خواهد یافت.

اعتراضات در سایر شهرها

اعتراضات و تحصن‌های مشابهی در سایر شهرهای پاکستان برگزار شده است:

• مولتان: تحصنی در چهارراه نوان به رهبری علامه سید اقتدار حسین نقوی با حضور گسترده مردم ادامه دارد.
• کراچی: تعداد زیادی از مردم در منطقه چورنگی در اعتراضات شرکت کرده‌اند.
• گیلگیت: در چهارراه کاپیتان ضمیر عباس، تحصنی به‌منظور همبستگی با مظلومان پاراچنار برقرار است.
• سکردو: تحصن در منطقه گمبه به رهبری شیخ علی محمد کریمی، رئیس مکتب اهل بیت، با شرکت گسترده مردم برگزار شده است.
• اسلام‌آباد: در پایتخت، گروهی از "جوانان پاراچنار" مقابل باشگاه مطبوعاتی دست به تحصن زده‌اند.
• کویته: در خیابان علمدار، تعداد زیادی از مردم در اعتراضات شرکت کرده و خواستار پایان محاصره پاراچنار شده‌اند.

عوامل مانع برقراری صلح

در پاراچنار، امیدهایی برای رسیدن به توافق از طریق جرگه قبایلی برای بازگشایی راه‌ها و برقراری صلح وجود داشت که انتظار می‌رفت هر دو طرف آن را امضا کنند. اما گزارش‌ها نشان می‌دهند که اورنگزیب فاروقی، رهبر گروه تروریستی لشکر جهنگوی و دیگر اعضای سپاه صحابه در منطقه کرم حضور دارند و به تحریک قبایل اهل سنت پرداخته‌اند.

در همین راستا، ویدئویی از اورنگزیب فاروقی در فضای مجازی منتشر شده که در آن در جرگه اهل سنت علیه اهل تشیع سخنرانی کرده و مردم را به شورش و خشونت تحریک می‌کند. این گروه‌های افراطی به نظر می‌رسد که به دنبال ممانعت از امضای توافق و ادامه خشونت‌ها و کشتار هستند.

در کمال تعجب، دولت و نهادهای امنیتی با توجیه بسته بودن مسیرها، قادر به دسترسی به منطقه نیستند، در حالی که این تروریست‌ها به راحتی وارد منطقه شده‌اند.

اورنگزیب فاروقی، یکی از رهبران لشکر جهنگوی، در سال ۲۰۱۴ به عنوان سرپرست سپاه صحابه (که اکنون به «اهل سنت و الجماعت» تغییر نام داده است) منصوب شد. او به خاطر توهین به اهل بیت و کشتار شخصیت‌های اهل تشیع تحت انتقاد قرار دارد. دولت پاکستان نام او را در فهرست افراد تحت نظارت (Fourth Schedule List) قرار داده است، به این معنا که او بدون اجازه دولتی نمی‌تواند از کراچی خارج شود. اخیراً نیز به دلیل خروج غیرمجاز از کراچی، او بازداشت شد و در تاریخ ۲۲ آذرماه سال جاری آزاد گردید.

تویت دیوید میلر

دیوید میلر، دانشمند انگلیسی و استاد دانشگاه که در مؤسسات مختلف آموزشی در بریتانیا تدریس می‌کند، در تحلیل‌های خود اغلب به مسائل جهانی و سیاسی با دیدی انتقادی می‌پردازد. او اخیراً در رسانه مجازی ایکس (که همان توییتر است) سخنانی را در مورد وضعیت پاراچنار و خشونت‌های فرقه‌ای در این منطقه مطرح کرده است.

او در این توییت خود می‌نویسد:

ساکنان پاراچنار، مانند مردم سوریه، سال‌هاست که تحت حکم اعدام‌های وحشیانه و خشونت‌های فرقه‌ای از سوی نیروهای تکفیری قرار دارند. این نیروها به شکل سپاه صحابه پاکستان (SSP) و گروه‌های مسلح تکفیری دیگر فعالیت می‌کنند.

این گروه‌ها در تلاش هستند تا ساکنان شیعه پاراچنار را پاکسازی کرده و در جهت ساخت یک پایگاه هوایی آمریکایی در ناحیه کرم اقدام کنند؛ پایگاهی که به ایالات متحده این امکان را می‌دهد که نظارت و کنترل مؤثرتری بر افغانستان و پاکستان داشته باشد.

هر جا که نگاه کنید، نفرت فرقه‌ای بی‌مورد (و دیوانه‌وار) که توسط سلفی‌های هویتی مطرح می‌شود، در خدمت اهداف امپریالیستی آمریکاست.

این سخنان میلر نگاهی عمیق به مسئله پاراچنار دارند و نشان می‌دهند که وضعیت این منطقه تنها یک منازعه فرقه‌ای نیست بلکه بخش از بازی‌های استراتژیک منطقه‌ای و جهانی است.

پیامدهای اعتراضات و چشم‌انداز آینده

اعتراضات سراسری نشان‌دهنده نارضایتی عمیق مردم از بی‌توجهی مقامات به مشکلات منطقه کرم است. این تحصن‌ها که به‌طور مستقیم با تحصن‌های پاراچنار مرتبط هستند، در تلاشند تا خواسته‌های مردم منطقه را به گوش دولت برسانند. معترضان خواستار بازگشایی فوری جاده‌ها، تأمین دارو و غذا، و برقراری صلح و امنیت در منطقه هستند.

با توجه به گسترش دامنه اعتراضات، پیش‌بینی می‌شود که فشار بر دولت افزایش یابد. معترضان اعلام کرده‌اند که در صورت بی‌توجهی به مطالباتشان، این حرکت اعتراضی گسترش بیشتری خواهد یافت و به تمامی نقاط کشور گسترش خواهد یافت.  

این وضعیت بحرانی نه تنها نیازمند توجه فوری مقامات دولتی است، بلکه به همکاری همه‌جانبه برای حل مسائل فرقه‌ای، بهبود زیرساخت‌های منطقه و کاهش آلام مردم نیاز دارد.

منبع:

https://www.bbc.com/urdu/articles/cly۲kw۶۷d۲zo

http://mwmpakistan.org/en/۲۰۱۵-۰۴-۲۳-۰۹-۱۰-۵۷/۲۰۱۵-۰۴-۲۳-۰۹-۱۶-۳۵/۲۰۲۴-۱۲-۲۴-۱۴-۳۹-۴۲

https://www.x.com/mwmpakofficial

https://www.dawnnews.tv/news/۱۲۳۹۱۲۸

https://www.facebook.com/share/v/۱۹aGFoMD۸۲/

https://x.com/Tracking_Power/status/۱۸۷۲۷۳۹۶۵۰۶۰۹۲۶۶۸۳۱?t=LzYcGiTSalG۲SZ۴jezKWUQ&s=۱۹